Το 2020 θα αποτελεί παγκοσμίως την 3η αιτία θανάτου
Σύμφωνα με τον πιο πρόσφατο επιστημονικό ορισμό( GOLD) η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (XAΠ) είναι μια νόσος η οποία μπορεί να προβλεφθεί και να θεραπευθεί η οποία χαρακτηρίζεται από απόφραξη των αεραγωγών που δεν είναι πλήρως αναστρέψιμη
(σε αντίθεση με το βρογχικό Άσθμα στο οποίο η απόφραξη είναι σχεδόν πάντα αναστρέψιμη με την κατάλληλη θεραπεία).
Η απόφραξη των αεραγωγών του πνεύμονα (βρόγχων και κυρίων των μικρής-μέσης διαμέτρου που έχουν και την μεγαλύτερη ελαστικότητα και δυνατότητα συμπίεσης),είναι συνήθως προοδευτικά επιδεινούμενη και σχετίζεται με μια χρόνια τοπική φλεγμονή σαν το αποτέλεσμα χρόνιου ερεθισμού των πνευμόνων από βλαπτικούς παράγοντες: εισπνεόμενα σωματίδια ή αέρια και κυρίως το κάπνισμα.
Ποιοι είναι οι κυριότεροι αιτιολογικοί παραγοντες στην ΧΑΠ ;
O κυριότερος αιτιολογικός παράγοντας είναι το ΚΑΠΝΙΣΜΑ και μάλιστα τόσο το ενεργητικό όσο και τα παθητικό.
Άλλα λιγότερο συχνά αίτια είναι οι υψηλές συγκεντρώσεις ανόργανης σκόνης και σωματιδίων στον αέρα δηλαδη οι περιβαλλοντικοί ρύποι, η έκθεση σε καπνό προιόν καύσης ή η ενασχόληση με την μαγειρική σε κουζίνες χωρίς εξαερισμό, η βιόμαζα(οργανικά κατάλοιπα).
Γιατί όμως δεν αναπτύσσουν όλοι οι καπνιστές ΧΑΠ;
Είναι αλήθεια ότι δεν αναπτύσσουν κλινική ΧΑΠ όλοι οι καπνιστές(25%).Αυτό οφείλεται στο ότι για να εκδηλωθεί η νόσος χρειάζεται συνεργασία των γονιδίων μας με το περιβάλλον.
Απόδειξη σε αυτό αποτελεί το ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΟ ΕΜΦΥΣΗΜΑ λόγω έλειψης μιας πρωτείνης απαραίτητης στην διατήρησης της σύστασης των πνευμόνων,της Α1- αντιθριψύνης
.Ο ασθενείς αυτοί έχουν ΧΑΠ χωρίς όμως να είναι καπνιστές. Συνεπώς το αν θα αναπτύξει κάποιος ΧΑΠ έχει να κάνει και με το γονιδιακό του προφίλ και ειδικά την έμφυτη ικανότητα του πνεύμονα να αντιστέκεται ικανοποιοητικά σε ένα εχθρικό περιβάλλον όπως ο καπνός του τσιγάρου.Μην ξεχνάμε όμως ότι η επίπτωση της ΧΑΠ(δηλαδή η συχνότητα της στον γενικό πληθυσμό),αυξάνει με την ηλικία ,ώστε πολλά άλλα νοσήματα επικαλύπτουν τα συμπτώματα της ΧΑΠ ή προλαβαίνουν την εκδήλωση της λόγω πρόωρου θανάτου από άλλα σχετιζόμενα με το κάπνισμα νοσήματα (Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου,Καρκίνος πνεύμονα).
Πως εκδηλώνεται κλινικά η νόσος;
Η ΧΑΠ εχει ένα ευρύ φάσμα εκδηλώσεων,από την Χρόνια βρογχίτιδα ως το πνευμονικό εμφύσημα.Αυτές οι δύο καταστάσεις συνοδεύονται από ειδικές χαρακτηριστικές μεταβολές τόσο των αεραγωγων όσο και του πνευμονικού ιστού.Συνήθως βρίσκουμε αλλοιώσεις και από τις δύο άνω καταστάσεις. ¨
Ενας λοιπόν άθρωπος εκεί γύρω στα 40 καπνιστής ο οποίος εχει βήχα και πτύελα για 3 μηνες συνεχόμενους τα τελευταία 2 χρόνια ,πάσχει μάλλον από Βρογχίτιδα και θα πρέπει να απευθυνθεί σε έναν Πνευμονολόγο για να ελεγχθεί για ΧΑΠ.
Ο βήχας και η καθημερινή απόγχρεμψη γίνονται με την πάροδο του χρόνου και εφόσων παραμένει και η καπνιστική συνήθεια ,πιο έντονα και διαρκούν για πολύ περισσότερο διάστημα και προοδευτικά οδηγούν σε δύσπνοια αρχικά στην κόπωση και κατόπιν στην ηρεμία ώστε ο ασθενής να έχει ανάγκη την συμπληρωματική εξωγενή χορήγηση οξυγόνου για να μπορεί να επιβιώσει.
Γενικά η πορεία είναι φθίνουσα ακόμα και μετά τη διακοπή του καπνίσματος, γιατί υπάρχει μια χρόνια φλεγμονώδης διεργασία η οποία δεν καταστέλλεται ακόμα και κατόπιν τη διακοπή του καπνίσματος.
Ένας ακόμη παράγοντας που ταλαιπωρεί αφόρητα τους πάσχοντες από ΧΑΠ είναι τα επεισόδια έξαρσης των συμπτωμάτων της νόσου (οξείες παροξύνσεις) που συχνά χρειάζονται νοσοκομειακή φροντίδα και οφείλονται σε λοιμώξεις του αναπνευστικού η ερεθιστικές ουσίες του περιβάλλοντος.
Ποιο είναι το τελικό αποτέλεσμα σε έναν ασθενή με ΧΑΠ;
Επηρεάζεται μόνο το αναπνευστικό ή και άλλα συστήματα;
O κοινός παρανομαστής στην ΧΑΠ είναι η αναπνευστική ανεπάρκεια η οποία προκαλεί σημαντικού βαθμού αναπηρία.
Η βαθμιαία απόφραξη των αεραγωγών η οποία οδηγεί σε παγίδευση αέρα κατά την εκπνοή ,έχει απώτερο αποτέλεσμα να είναι δύσκολη η ίδια η αναπνοή του αρρώστου (δύσπνοια). Η ΧΑΠ επηρεάζει και επηρεάζεται από το καρδιαγγειακό σύστημα.
Συχνά η νόσος συνυπάρχει με Αρτηριακή Υπέρταση, Σακχαρώδη Διαβήτη, Καρδιακή Ανεπάρκεια, Στεφανιαία νόσο, Καρκίνο, οστεοπόρωση, αναιμία , κατάθλιψη . Αυτές οι συστηματικές εκδηλώσεις της ΧΑΠ είναι δείγμα ότι η νόσος δεν είναι τοπική αλλά συστηματική. Πως γίνεται η διάγνωση της ΧΑΠ; Με την σπιρομέτρηση που αποτελεί τον χρυσό κανόνα στην διάγνωση.
Ο Πνευμονολόγος με την σπιρομέτρηση αναγνωρίζει όχι μόνο το ασθενή με εγκατεστημένη πλέον ΧΑΠ τον οποίο και καλείται να θεραπεύσει,αλλα διακρίνει και εκείνον,ο οποίος κινδυνεύει να αναπτύξει την νόσο εφόσων συνεχίσει να καπνίζει.
Άρα λοιπόν η ΣΠΙΡΟΜΕΤΡΗΣΗ είναι και εργαλείο διάγνωσης αλλα και πρόληψης όσων αφορά τον κίνδυνο ανάπτυξης της ΧΑΠ.
Πως αντιμετωπίζει-διαχειρίζεται ο ειδικός ιατρός τον ασθενή με ΧΑΠ;
Εφόσων τεθεί η διάγνωση της ΧΑΠ η αντιμετώπιση έχει ως στόχο την εξάλειψη των συμπτωμάτων, την αποτροπή προοδευτικής δυσμενούς εξέλιξης,την ενίσχυση της αντοχής στην άσκηση,την βελτίωση της ποιότητας ζωής ,την αποτροπή και θεραπεία των παροξύνσεων,την αποτροπή και θεραπεία των επιπλοκών και την μείωση της θνητότητας.
Ο Πνευμονολόγος παρακολουθεί τακτικά τον ασθενή του,τον ενθαρρύνει να διακόψει το κάπνισμα ώστε να αποτραπεί η εξέλιξη της νόσου.Παρεμβαίνει από την αρχή με τη χρήση φαρμακευτικής αγωγής .Ο ασθενής συμμετεχει σε προγράμματα αποκατάστασης της φυσικής του κατάστασης για βελτίωση της αντοχής του κατά την άσκηση.Επίσης σημαντικό είναι η ψυχολογική υποστήριξη καθώς η νόσος μπορεί να αλλοιώσει την συμπεριφορά του ασθενούς.Ο πάσχων είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος,συχνά νευρικός και πάσχει από κατάθλιψη.
Η χρόνια Οξυγονοθεραπεία και η χρήση του Μη επεμβατικού μηχανικού αερισμού βοηθούν σε σημαντικό βαθμό στην καρδιοαναπνευστική λειτουργία,κυρίως στην βελτίωση της οξυγόνωσης των ιστών και στην μηχανική συντήρηση της λειτουργίας των αναπνευστικών μυών που επιβαρύνονται σημαντικά κατά την πορεία της νόσου και συχνά η κόπωση τους είναι και η αιτία παρατεταμένης νοσηλείας σε ΜΕΘ ή και θνητότητας του ασθενή.